Na chaos komt de toekomst
In de Griekse mythologie is ‘Chaos’ het duistere en anarchistische stadium waarin alles mogelijk is omdat er niets bestaat. Het is een fase waarin verbeelding meer dan ooit nodig is om te ontsnappen aan de dagelijks realiteit en het vervolg op het verhaal te schrijven. Geïnspireerd op dit concept denkt Maroussia Klep op één mogelijk vervolg op deze crisis uit.
Chaos als wedergeboorte
Weet je het nog? Het was 2020, de COVID-19-epidemie legde de kwetsbaarheden van een heel systeem bloot en zette ons dagelijkse leven op z’n kop. Alles wat we als vanzelfsprekend beschouwden, ging plots in rook op. Alles waar we ooit zo aan vasthielden, is binnenkort niet meer dan een ruïne van een wereld die we nu al als de Oude Wereld beschrijven. Toen de Titanic zonk, lieten ook miljoenen passagiers hun oude gewoontes en leven drijven. Het is soms moeilijk om hoop te blijven koesteren in donkere tijden, maar de geschiedenis toont dat alleen uit chaos verandering voortkomt.
Een nieuwe koers
Flash forward. Het is 2021, tijd om alles in vraag te stellen. Als de gezondheidscrisis destijds één ding aan het licht heeft gebracht, is het wel hoe afhankelijk de economie, het milieu en de maatschappij van elkaar zijn. De exitstrategie enkel en alleen baseren op het bbp was dus illusoir, zelfs riskant. De vele protestacties van de bevolking die met de tijd ook in hevigheid toenamen, zijn het ultieme bewijs.
Als pionier waagde de locoburgemeester van Amsterdam een gok: ze wilde van de crisis een kans maken om het roer om te gooien. Vanaf april 2020 nam ze het ‘donut’-model van econoom Kate Raworth aan. Het doel? Binnen tien jaar uitgroeien tot een volledig circulaire en solidaire economie. Aan de andere kant van de wereld riep de premier van Nieuw-Zeeland een ‘welzijnsbudget’ in het leven dat geïnspireerd is op het Bruto Nationaal Geluk, een concept dat ontstond in Bhutan.
"Het bbp meet alles, behalve datgene wat het leven de moeite waard maakt", zei Kennedy in 1968. Met zijn uitspraak zette hij vraagtekens bij een getal dat misschien wel de toename in criminaliteit, echtscheidingen en vervuiling als motor van de economie weergeeft, maar weinig zegt over de toestand van een samenleving. Vijftig jaar later dwingen ongeziene problemen tot innovatie.
Persoonlijke inzet
Flash forward. In 2025 is de wereld weer een gigantisch experiment. Met alle uitdagingen in het achterhoofd is het maatschappelijke middenveld de menselijke banden van een versleten samenleving volop aan het herstellen en heruitvinden. Er ontstaat een ware voedingsbodem voor sociale innovatie waar inspiratieloze politici terechtkunnen voor ideeën. Elkaar helpen is het nieuwe kernwoord, met lokale valuta, een deeleconomie, open-sourcetechnologieën en samenwerkingsplatformen die samenwerking bevorderen en het pad effenen voor een veerkrachtigere, schokbestendige samenleving.
In de loop der jaren hebben ook bedrijven getoond dat ze verandering stuwen. De ‘B corp’-beweging, die aan het begin van de eeuw is ontstaan, wordt de norm en bedrijven nemen naast menselijke doelen ook milieudoelen op in hun businessplan. De druk van de consument, de politieke beperkingen en de schaarste aan hulpbronnen hebben deze ontwikkeling ongetwijfeld bespoedigd. Maar daarnaast mogen we ook de vele ondernemers niet vergeten die zich de afgelopen jaren als echte pioniers hebben opgeworpen en het klassieke winstmodel achter zich hebben gelaten om hun waarden met hun handelingen te verzoenen.
Alles verandert
Flash forward. Brussel, 2040. In twintig jaar tijd heeft het hele Europese continent een metamorfose ondergaan. Uit een lineaire en extractieve economie is een nieuw tijdperk geboren, een regeneratieve en circulaire economie waarin elk materiaal voortdurend wordt hergebruikt. Ook de steden zijn onherkenbaar: een architectuur in symbiose met de natuur, gevels die zonne-energie opvangen, zachte mobiliteit en stadslandbouw geven het landschap een nieuwe vorm.
Voor het eerst in de geschiedenis is werk niet langer een noodzaak: het universele inkomen, dat onvoorwaardelijk wordt uitgekeerd, stelt iedereen in staat om in zijn behoeften te voorzien en de tijd te nemen om zijn of haar talenten te ontwikkelen. Het heeft misschien niet ieders leven veranderd, maar in ieder geval wel de sociale spanningen en ongelijkheden verminderd. Bovendien maakt de uitkering een einde aan het stigma rond werkloosheid en stimuleert ze overgang, wat steeds noodzakelijker wordt in een veranderende wereld.
En morgen?
Wanneer we varen in onbekende zeeën is het belangrijk dat we een vaste koers aanhouden. Tegelijkertijd moeten we ons voortdurend aanpassen aan de grillen van de stroming. Verder heb je ook een goede portie verbeelding nodig en een paar individuen die dwaas, maar moedig genoeg zijn om naar hun hart te luisteren en het onmogelijke na te streven.
Vlak voor de slavernij werd afgeschaft en vrouwen stemrecht kregen, geloofde een meerderheid absoluut niet dat dit ooit mogelijk zou zijn. Maar omdat anderen bleven geloven, werd wat ooit een utopie was toch werkelijkheid.
