Mis de trein van de internationalisering niet! (De Morgen – 31/05/2013)
Een schepen suggereert in een brief aan één van de inwoners van zijn Vlaamse stad geen Franse naam voor zijn frietkraam te kiezen. Dit lijkt niet alleen op taalpurist met het vingertje in de lucht, fundamenteler misschien ziet het er naar uit dat we de trein van de taalglobalisering aan het missen zijn.
Stel u even voor. U hebt uzelf comfortabel in een zetel van de Eurostar met bestemming Londen genesteld. De trein heeft Brussel 10 minuten geleden achter zich gelaten en glijdt richting Rijsel. Plotseling waarschuwt een metalen stem voor een pickpocket in de trein, maar omdat de trein op dat eigenste moment Vlaanderen doorkruist, kan de omroep enkel in het Nederlands gebeuren. De trein nadert nu Rijsel, wat enkel in het Frans aangekondigd wordt omdat de trein zich dan op Frans grondgebied bevindt. Wat later in de tunnel onder het kanaal wordt een technisch defect enkel in de taal van Shakespeare gecommuniceerd.
Zou deze volledig denkbeeldige situatie – mededelingen in de Eurostar gebeuren systematisch in de drie talen – niet absurd zijn gezien de trein gevuld is met Nederlandstaligen, Franstaligen en Engelstaligen, om nog maar te zwijgen over de partij exotische reizigers waarvan de moedertaal misschien wel het Lingala, het Russisch of het Kantonees is?
Deze situatie, hoe absurd ze ook moge lijken, is nochtans harde realiteit op de Belgische spoorwegen. Denk aan een Portugese toerist die, na een dagje bootje varen op de Brugse reitjes, beslist via Brussel de trein richting Dinant te nemen. Eerst zou men haar enkel in het Nederlands op de trein verwelkomen. De aankomst in Brussel zou haar in het Nederlands en het Frans worden meegedeeld, maar nog steeds niet in het Engels. Uiteindelijk verneemt ze enkel in het Frans dat haar trein haar bestemming aan de Maas heeft bereikt. En dan hebben we het nog niet gehad over aankondigingen van perronwissels, aansluitingen en vertragingen die weleens een impact zouden kunnen hebben op het reisschema van menig buitenlands bezoeker.
Globalisering is meer dan Koreaanse auto’s, Braziliaanse steak of Amerikaans schuldpapier. Globalisering, dat is ook een myriade toeristen, zakenmensen en expats die zich verplaatsen en soms settelen in de vier uithoeken van de wereld. Dankzij haar centrale locatie op het oude continent en haar beperkte omvang is België een open economie. Ze zou dat beter ook zijn op het vlak van talen om reputatie en welvaart geen schade te berokkenen.
Van Berlijn tot Tokyo, en van Rome tot Moskow worden mededelingen die de hoofdstad met toeristische sites verbinden zowel in de officiële landstalen als in het Engels gedaan, ontegensprekelijk nog steeds de lingua franca van onze aardbol. Hebben Duitsers, Japanners, Italianen of Russen dan meer aanleg voor talen dan wij? Ik denk het niet. Het ziet er eerder naar uit dat we vertraging aan het oplopen zijn inzake taalglobalisering, en dat we die achterstand dringend moeten goedmaken.