Hoe vergunningen een wapen kunnen worden in de concurrentiestrijd
De snelheid waarmee alle benodigde vergunningen worden verleend voor projecten die kaderen binnen de ecologische transitie is een essentieel onderdeel om concurrentieel te blijven met andere landen of zelfs continenten. In de Verenigde Staten heeft de Inflation Reduction Act dat proces, bijvoorbeeld, uiterst vlot gestroomlijnd. Het is nu aan België (en Europa) om hierop een gepast antwoord te formuleren zodat wij niet alleen onze klimaatdoelen bereiken maar ook ons concurrentievermogen kunnen beschermen.
Twee externe oorzaken hebben het Europese concurrentievermogen in 2022 zwaar op de proef gesteld. De Amerikanen haalden de financiële bazooka boven met de Inflation Reduction Act (IRA) en de Russen vielen Oekraïne binnen.
Over dat tweede luik is al veel inkt gevloeid maar het is ook belangrijk stil te staan bij de gevolgen voor ons continent van die gigantische Amerikaanse overheidssteun. Concreet voorziet het Amerikaanse budget in 400 miljard dollar die voorzien is om de ecologische transitie in de Verenigde Staten te stimuleren. Het gaat daarbij om tal van protectionistische maatregelen zoals een premie van 7.500 dollar voor de aankoop van een nieuw elektrisch voertuig zolang het maar in Noord-Amerika gemaakt is. De gevolgen van die politiek zijn al merkbaar. Fabrikanten als VW en hun vele leveranciers (waaronder Umicore) hebben aangekondigd dat ze in Noord-Amerika in plaats van Europa nieuwe fabrieken zullen openen.
De IRA en de snelheid van de vergunningverlening
Een minder besproken aspect van de IRA is de hervorming van de procedures voor het verkrijgen van de vergunningen nodig voor infrastructuurprojecten – een essentieel onderdeel van de concurrentiekracht en de ecologische transitie in het algemeen. Hierdoor zal het in de Verenigde Staten voortaan slechts enkele maanden (!) duren vooraleer men de eerste steen van een project kan leggen.
Europa en België (de bevoegdheid is verdeeld) moeten daarop antwoorden, niet alleen om een fatale uppercut in de concurrentiestrijd te vermijden maar ook om de Europese doelstelling van 45% hernieuwbare energie in 2030 te bereiken. En er is geen tijd te verliezen. WindEurope schat dat in Europa bijna 80 GW windenergie (het vijfvoud van de in 2021 geïnstalleerde capaciteit) momenteel geblokkeerd is omdat de vereiste vergunningen ontbreken.
De vergunning als concurrentiewapen
In België is een dergelijke hervorming erg technisch (de Gewesten zijn verregaand bevoegd) en waarschijnlijk electoraal weinig interessant. Anderzijds vereist ze geen overheidsgeld en is ze voor ons land op termijn heel erg nodig. We hoeven bovendien niet eens het wiel opnieuw uit te vinden, want andere Europese landen, die al verder staan, kunnen als inspiratie dienen.
We kunnen, bijvoorbeeld, een kijkje nemen bij Spanje, waar de regering momenteel “de regel van de positieve stilte” test. Die houdt in dat projecten voor zonnepanelen tot 150 MW of windparken tot 75 MW een vergunning krijgen als binnen de twee maanden na de aanvraag geen bezwaar wordt geformuleerd. Volgens de experts bespaart die regel gemiddeld twee jaar op een ontwikkelingstermijn van anders vier jaar voor zonneprojecten.
Een ander voorbeeld is Denemarken, dat een one-stop-shop voor het vergunnen van offshore windparken heeft. Die aanpak vereenvoudigt het verkrijgen van vergunningen en heeft Denemarken tot een wereldleider in windparken op zee gemaakt.
Deze voorbeelden tonen dat België op twee fronten moet vooruitgaan: een administratie die sneller reageert en kortere termijnen voor rechterlijke beslissingen.
De koers is uitgezet
De federale regering heeft onlangs een voorontwerp van wet goedgekeurd om de termijn voor de behandeling ten gronde door de Raad van State tot maximaal 18 maanden te beperken (en de Raad meer personeel te geven). Op Europees niveau bevat de op 16 maart door de Commissie voorgestelde Net Zero Industry Act eveneens een onderdeel dat bepaalde regels voor het verkrijgen van vergunningen terzijde schuift om strategische projecten te versnellen. Daar kunnen we ons alleen maar over verheugen.
Dit moet een impuls geven om de administratieve procedures te herzien en te stroomlijnen om het concurrentievermogen te versterken, gaande van de vergunning nodig voor de bouw van een gigafactory tot het isoleren van een gezinswoning. Zulks is essentieel voor de herindustrialisering van ons land en het bereiken van onze klimaatdoelen. En het hoeft niet veel geld te kosten, terwijl het wel grote investeringen naar België zal aantrekken.
