Geef onze bedrijven meer (dan alleen) krediet (De Morgen – 27/12/2013)

Op enkele maanden van de verkiezingen lijkt het belangrijk politici te herinneren aan de rol die onze KMO’s zullen spelen in de creatie van de welvaart en het welzijn van morgen. Onze kleine en middelgrote ondernemingen zijn inderdaad goed voor het leeuwendeel van de private tewerkstelling in ons land en huisvesten daarnaast ook met duizenden banen het tewerkstellingspotentieel van de toekomst. Tenminste, als we er in slagen hen verder te financieren via een duurzame verbetering van hun eigen vermogen.

In de weekendkrant vertelden 3 jonge succesvolle Belgische ondernemers dat één van de redenen om naar Silicon Valley uit te weiden de toegang tot kapitaal is. Dat is essentieel opdat hun beloftevolle IT-bedrijfjes Sparkcentral en Showpad verder kunnen groeien en hun potentieel waarmaken. Overheid en maatschappij hebben er een evident belang bij dat dit zo veel mogelijk in België gebeurt. Zowel op het vlak van werkgelegenheid als van export of fiscale inkomsten bekleden KMO’s een cruciale plaats in ons economisch weefsel, en dat aan de twee kanten van de taalgrens. Hun financiering is echter vaak delicaat want een gewone lening aan kleine bedrijven is niet zonder risico’s en, in tegenstelling tot de dun gezaaide grote bedrijven, kunnen ze geen beroep doen op eigen diepe schatkisten of op de uitgifte van obligaties op een geglobaliseerde kapitaalmarkt. Kortom, de financiering van de toekomstige KMO-groei moet één van onze belangrijkste prioriteiten zijn.

Het zou echter fout zijn het gebrek aan eigen vermogen van de KMO’s toe te schrijven aan de bancaire intermediatie. Want zelfs als het bedrijvenkrediet niet in de lift zit, is het verkeerd te speculeren op de angst van een kredietcrunch gezien de hoeveelheid liquiditeit op de financiële markten. Zelfs in het diepst van de crisis zijn onze banken blijven lenen, hoewel tegen hogere garanties. De banken hebben eveneens in hun personeelsbestand gesneden, waardoor er minder aandacht naar het businessplan en het project van de ondernemer konden gaan. Welke bank draagt nog enig risico en investeert zij-aan-zij met de ondernemer? Ziehier het eerste knelpunt.

Buiten eventuele obstakels om nog op lange termijn te lenen ten gevolge van nieuwe reglementering, bevindt het probleem zich nochtans niet enkel bij de banken, maar evenzeer bij de financiële structuur van onze ondernemingen zelf. Wat zij tekort schieten is eigen vermogen. Hier bevindt zich de paradox van onze economie. De Belgische gezinnen sparen zich te pletter maar lijken deze enkel te willen herinvesteren in bakstenen en het spaarboekje, wat leidt tot duur vastgoed en KMO’s die te zeer afhankelijk van de (financiële situatie van de) banken zijn geworden. Dit gebrek aan reële herinvesteringen van het spaargeld in het eigen vermogen van KMO’s is de kern van het probleem.

Dat moet en niet alleen de politici beseffen, maar zeker ook de burgers. Ons land herbergt vele gezonde KMO’s klaar om te groeien, bevestigt ook een recente studie van VOKA over de « hidden champions ». Er zijn echter nog onvoldoende publieke initiatieven op het vlak van fiscaliteit, regulering of rechtstreekse investeringen die het eigen vermogen van onze KMO’s verbeteren. En er is een mentaliteitswijziging bij de spaarders nodig.

De financiële sector blinkt ook niet uit in creativiteit. Het gebeurt niet vaak dat een Belgische bank zijn klanten voorstelt in een KMO-fonds te investeren, als die al bestaan. Wanneer een alternatief op het spaarboekje moet worden voorgesteld, kijkt men systematisch in de richting van beurs- en obligatiefondsen. Verzekeraars zijn in hetzelfde bedje ziek. Belgen investeren miljarden via de tweede en derde pensioenpijler, maar nog onvoldoende in België en de reële economie. Kan de comfortabele vergoeding van de beheerder (verzekeraar) niet enkel gerechtvaardigd worden indien hij meer dan alleen de klassieke beleggingsfondsen aan zijn investeerders aanbiedt?Toekomstige groei kunnen we vergeten zonder investeringen. Ons onderwijs verbeteren, sterkere banden tussen school en bedrijfsleven aanhalen, de activeringspolitiek doortrekken, etc. zijn allemaal zinvolle beleidsinitiatieven. Maar het rendement van ons kapitaal verhogen, ten goede van iedereen, moet hoger op de politieke agenda komen. Laten we in 2014 bijvoorbeeld beginnen met KMO-fondsen te ondersteunen en een economisch zinvol en juridisch sluitend kader voor crowd-funding initiatieven te voorzien. In onze bedrijven geloven betekent meer dan alleen hen krediet geven.