Wat als iedereen deeltijds zou werken?
Deeltijds werken zit in de lift. Ikzelf overweeg bijvoorbeeld al een tijdje om over te schakelen van een voltijds naar een deeltijds arbeidsregime. Dit om meer tijd vrij te maken voor vrijwilligerswerk, bijkomende opleidingen en eindelijk van mijn passie’s keramiek en schilderen een echt bijberoep te maken. De reacties in mijn omgeving zijn echter verdeeld: een deeltijdse job zou het moeilijker maken om te groeien binnen een bedrijf en het onmogelijk maken een team te leiden. De loyaliteit naar je werkgever en team wordt immers in vraag gesteld indien je niet voltijds aan de slag bent. We associëren een deeltijdse job vaak met jonge ouders, vooral moeders, die meer tijd nodig hebben voor de opvoeding van hun kinderen. En trouwens, iedereen weet toch dat je in een 4/5e job gewoon hetzelfde werk moet neerzetten als je voltijdse collega’s, maar in minder tijd?
Er heersen nog veel vooroordelen over deeltijds werk. Waarom zijn er zo weinig voorbeelden van mensen die hun job in de bedrijfswereld combineren met een passie die tevens een bron van inkomsten kan zijn? De manier waarop we vandaag de dag over werk nadenken, is nog een restant van de industriële revolutie, waar machines dag en nacht moesten draaien en arbeiders in een vast stramien moesten werken om de output te maximaliseren. Gewerkte tijd was toen rechtstreeks te linken met productiviteit.
De cijfers zijn best positief: Nederland leidt in Europa met 43% van de werknemers die deeltijds werken, terwijl België een respectabele vierde plaats deelt met 24%. Of vlak van gendergelijkheid doen we het echter minder goed: het zijn vooral Belgische vrouwen die deeltijds werken, iets minder dan de helft, terwijl dat maar 1 op 10 is bij de werkende mannen. Dit is een direct gevolg van het rollenpatroon waarin van vrouwen verwacht wordt dat ze voor de kinderen en het huishouden zorgen. Inderdaad, voor het merendeel van de deeltijdse werkers is de zorg voor kinderen of mantelzorg de reden om minder te werken. Zorg dragen voor naasten is een belangrijke reden om minder uren te kloppen.
Laat ons de tijd nemen voor een denkoefening, namelijk het idee dat iedereen deeltijds zou werken. Iedereen in onze maatschappij heeft verschillende interesses, noden en bevindt zich in een andere levensfase. De voordelen voor mens, maatschappij en bij uitbreiding de economie zijn legio. Een experiment richting een maatschappij waar deeltijds werken als vanzelfsprekendheid wordt gezien.
Dankzij een beter evenwicht tussen privé en persoonlijke noden en/of interesses zal de druk op de zorg en de werknemers verminderen met tot gevolg minder langdurig ziekteverzuim. Meer deeltijdse jobs geeft ook meer flexibiliteit; bij een hoge werkdruk zullen bedrijven sneller schakelen bij een deeltijdse opportuniteit, en werknemers kunnen ook flexibeler omgaan met hun tijd. Enkele fictieve voorbeelden: een bureaujob combineren met een artistieke hobby ? Een leerkracht met één voet in het onderwijs, en de andere in de bedrijfswereld? Een IT-consultant die tegelijk imker is? Deeltijds voor je zieke moeder zorgen zonder de schuldgevoelens tegenover je werkgever. Allemaal mogelijk. Deeltijds werken resulteert ook in kwalitatiever werk en minder ongelukken, die rechtstreeks te linken zijn aan overwerk. Knelpuntberoepen zoals kinderopvang, verpleegkundige, leerkracht zouden op een lager regime met afwisseling langer vol te houden zijn en meer mensen aantrekken. Ten laatste en niet onbelangrijk, er werd berekend dat een wereldwijde verschuiving naar kortere werkweken de CO2-uitstoot nog deze eeuw nog zou kunnen halveren.
Er zijn natuurlijk ook struikelblokken; niet iedereen wil deeltijds werken en er moet gewerkt worden aan het fiscaal en juridisch aspect in het geval van dubbele jobs.
Deze denkoefening illustreert dat we moeten durven springen naar meer deeltijdse regimes waar elk individu een beter evenwicht zoekt tussen bijdrage aan de economie, de maatschappij, zijn naasten en zelfzorg. Een positiever beeld is nodig, een deeltijds regime maakt de maatschappij robuust, flexibel, creatief en polyvalent zonder stigma’s en schuldgevoelens. Een zegen in deze tijden waarin er meer aandacht is voor mentaal welzijn en waar iedereen zoekt naar een betekenisvolle invulling van zijn leven.
