Heeft het energiepact ook impact? Een handleiding bij de volksraadpleging

We wachten al jaren op een stevige toekomstvisie voor het energiebeleid. De uitdagingen zijn legio. En er hangt heel wat van af. Worden we een regio die autonoom voor een groot deel kan instaan voor haar verbruik, of zullen we vooral afhankelijk zijn van het buitenland en onze energie duurder betalen?

Op twee vlakken ben ik alvast gerustgesteld:
Na jaren van kibbelen en tijd verliezen ziet het er naar uit dat de gewesten eindelijk de handen in elkaar zullen slaan en samenwerken in het energiepact. En die visie, die komt er ook! Alleen is daar eerst de input van de bevolking voor nodig. Fair enough. Bevraging van stakeholders is een beproefde techniek om veranderingen een grotere kans op slagen te geven. Al is de kans gering dat er zoveel te kiezen valt. Het wordt sowieso pompen of verzuipen met alle middelen die er zijn om gewoon nog maar de doelstellingen van 2020 te halen.

Maar goed, hij is er nu, de vragenlijst. En er valt één en ander op aan te merken. Maar als goede huismoeder-burger wilde ik zeker mijn steentje bijdragen. Op www.energiepact2050.be kan u dat ook.

De bevraging start met de bevoorradingszekerheid. Hernieuwbare energie betekent minder voorspelbare productie. De zon en wind zetten we niet zomaar aan of af. Zijn we bereid te accepteren dat elektriciteit af en toe uitvalt, en dat ze op momenten van hoge vraag en lage productie een pak duurder wordt? Wat hopen de ministers daar uit te halen? Argumenten om de kerncentrales nog wat langer aan de praat te houden? Verwacht in de vragenlijst alvast niet een voorzichtig polsen naar mogelijke beleidsoplossingen. Eerder probeert men van de burger antwoorden te krijgen op vragen als “kunt u leven met een tekort aan investering in bevoorradingszekerheid”. Geen elektriciteit tijdens windstille nachten? Toch maar liever een plan om dit te vermijden.

Het volgende topic gaat over wie de energietransitie gaat betalen. Een van de suggesties luidt: de vervuiler betaalt. Er wordt ook gevraagd of het opportuun is om een heffing in te voeren op CO2. Eindelijk! Zou het stiekem al in het beleidsplan zijn opgenomen (je kan namelijk 5 keer een variatie op “JA” antwoorden)? Nee is ook een optie, maar dan gaat het over “ingewikkelder te implementeren middelen”. We houden ze er eraan. De energie-intensieve industrie wordt via de emissierechten al jarenlang extra belast voor hun CO2 uitstoot. Meer uniformiteit zou welkom zijn.

Dan is duurzaamheid aan de beurt. Dat duurzame energie steun zal genieten is een feit. Maar of we dat doen via belasten van fossiel, of steunen van hernieuwbaar: dat mag u kiezen. De moeilijkste vraag van dat alles was toch “In 2030 verwarmen we onze gebouwen overwegend met….” Mazout, gas, elektriciteit of groene warmte (warmtepompen, zonneboilers, pelletketels, aardwarmte) zijn uw opties. Dit moet de schiftingsvraag zijn. Enkel wie daar groene warmte kiest, mag nog meedoen.

Vervolgens wordt u een lijstje stellingen voorgeschoteld waar u moet aangeven in welke mate u akkoord gaat. “Volledige, algemene afschaffing van alle stimuleringsmaatregelen voor het gebruik van fossiele energie”. Wie het hier niet eens is, krijgt wellicht steekpenningen van de steenkool- of gasindustrie. “De overheid moet zijn eigen gebouwen zo energiezuinig mogelijk maken” en “De overheid moet het gebruik van vervuilende energiebronnen ontmoedigen”. Check. En ga zo maar door. De keuzemogelijkheid was overbodig. Enkel “volledig akkoord” volstaat.

In het algemeen valt op dat er aan de burger opties worden voorgesteld, waar er eigenlijk helemaal geen keuze meer is. Of er komen topics aan bod waar de overheid weinig of geen impact op heeft. Kortom, het is gissen naar de zin van deze volksraadpleging.

Tenzij we de vragenlijst interpreteren als het hengelen bij de bevolking naar een beleidsmandaat. Eentje met op de agenda het stoppen met fossiele brandstof, een CO2 belasting, meer openbaar vervoer, een zuiniger verbruik, burgercoöperaties en innovatie rond energie. In dat geval: ga ervoor beste politici!