Als eenzaamheid doodt, dan geneest sociaal contact

Om dit stuk te schrijven zonder ik me af. Gezonde reflex zou u zeggen maar dat klopt niet. Jaarlijks sterven meer en meer mensen aan de gevolgen van eenzaamheid. Toch heeft de gemiddeld persoon een rijke vriendenkring, op facebook. Op het eiland Sardinië leven zesmaal meer 100-jarigen dan waar ook ter wereld. Psychologe Susanne Pinker stelt dat door de hechte relaties op het eiland mensen onder andere minder stress ervaren waardoor ze langer leven en meer kans hebben om te overleven van bijvoorbeeld ziektes zoals kanker. Eenzaamheid is dus een bedreiging voor onze publieke gezondheid.

Nu eenzaamheid een top bedreiging voor publieke gezondheid is, moeten we mensen dichter bij elkaar brengen in plaats van te polariseren, zowel communicatief als fysiek. Mensen verbinden doet leven. Vroeger waren infectieziekten een prioriteit voor het gezondheidsbeleid. Toen was mensen afschermen een logische stap om verdere verspreiding te voorkomen. Ziektes zoals cardiovasculaire aandoeningen & kanker kunnen niet voorkomen worden door veel sociale interactie maar sociale interactie geeft wel een verhoogde kans op genezing. Je hebt 4 maal zo veel kans om borstkanker te overleven wanneer je veel sociaal contact hebt in vergelijking met mensen die zich alleen voelen. 1 op 3 mensen voelt zich alleen, dit houdt in dat ze geen naaste hebben om mee te praten. Voor hen is bijvoorbeeld een kanker krijgen bedreigender dan voor mensen met veel sociale interactie. In België zijn kanker en zelfmoord de frequente doodsoorzaken. Sociale integratie heeft een (gedeeltelijk) beschermend effect op deze twee doodsoorzaken.

U dient nu niet uw facebook app te bezoeken na voorgaande alinea want wat echt helpt is real life contact, sociale integratie genaamd. Van persoon tot persoon; niet van persoon tot gsm tot persoon. Door persoonlijk contact komen oxytocine, vasoprine en dopamine vrij. Deze hormonen doen stress zakken, verminderen pijn en verhogen het genot. Dit blijkt dan ook een blijvend effect te zijn. Niet alleen op het moment van persoonlijk contact, maar even zeer in de toekomst biedt het vrijkomen van deze hormonen een soort van bescherming tegen zelfs het krijgen van borstkanker of pijn.

Ook op oudere leeftijd biedt sociale integratie voordelen. Mensen die een sociaal leven leiden, zullen een kleinere kans op dementie hebben. Als u weet dat elke 4 seconde ergens ter wereld iemand dementie krijgt, dan is inzetten op sociale integratie absoluut geen luxe meer. Het is broodnodig, want de kosten voor de gezondheidszorg swingen de pan uit door kanker, chronische ziekten en ook ziekten die vaker voorkomen bij ouderen zoals dementie. Het is dan ook voor al deze kwalen dat sociale integratie soelaas kan bieden.

Wat heeft het Belgisch beleid aan deze wijsheid? We kunnen beginnen met onze steden anders in te richten stelt Susanne Pinker. We kunnen de huizen dichtbij elkaar bouwen zodat mensen als het ware verweven zijn in hun levens. Door vaker oogcontact met mensen te maken – ja, zelfs dat al! – maakt het lichaam oxytocine of simpelweg liefdeshormoon aan. Dit hormoon zorgt ervoor dat stress afgezwakt wordt. Verder kan het focussen op buurthuizen en sportclubs, die geregeld activiteiten organiseren, ook verbindend werken.

Kunst en muziek hebben eveneens bewezen verbindend te zijn. Het wordt dus misschien ook tijd voor meer cultuur in het algemeen? Muziek biedt verschillende gezondheidsvoordelen. Zo verbetert het bijvoorbeeld het geheugen en verlaagt muziek ook het stresshormoon cortisol.

Het is de paradox van het sociaal-media tijdperk: meer dan ooit tevoren sociaal geconnecteerd en minder dan ooit tevoren sociaal geïntegreerd. We praten zonder te begrijpen, we horen. We zien, zonder de ziel van de ander te begrijpen. Het is tijd om samen te komen en polarisatie een halt toe te roepen. Want deze eenzaamheid veranderd ons tot in onze cellen en maakt hen kwetsbaar voor allerlei schade. Als we lang kwalitatief willen leven, zullen we samen moeten leven en contact leggen met onze medemens door elkaar in de ogen te kijken en niet door “likes” te geven op facebook. Laten we investeren in sociaal-cultureel kapitaal en zo onze gezondheid optimaliseren op een kost-efficiënte manier en een van de grootste bedreigingen voor de mensheid aanpakken: eenzaamheid.

Bronnen:

Beasley, J. M., Newcomb, P. A., Trentham-Dietz, A., Hampton, J. M., Ceballos, R.

M., Titus-Ernstoff, L., … Holmes, M. (2010). Social networks and survival after breast cancer diagnosis. Journal of Cancer Survivorship : Research and Practice, 4(4), 372–380. http://doi.org/10.1007/s11764-...

Brashears, M. E. (2011). Small networks and high isolation? A reexamination of American discussion networks. Social Networks, 33(4), 331-341. doi:https://doi.org/10.1016/j.socnet.2011.10.003

De Dreu, C. K. W., Greer, L. L., Handgraaf, M. J. J., Shalvi, S., Van Kleef, G. A., Baas, M., . . . Feith, S. W. W. (2010). The Neuropeptide Oxytocin Regulates Parochial Altruism in Intergroup Conflict Among Humans. Science, 328(5984), 1408.

Fratiglioni, L., Paillard-Borg, S., & Winblad, B. An active and socially integrated lifestyle in late life might protect against dementia. The Lancet Neurology, 3(6), 343-353. doi:10.1016/S1474-4422(04)00767-7

Grippo, A. J., Trahanas, D. M., Zimmerman, R. R., II, Porges, S. W., & Carter, C. S. Oxytocin protects against negative behavioral and autonomic consequences of long-term social isolation. Psychoneuroendocrinology, 34(10), 1542-1553. doi:10.1016/j.psyneuen.2009.05.017

Holt-Lunstad, J., Smith, T. B., Baker, M., Harris, T., & Stephenson, D. (2015).

Loneliness and Social Isolation as Risk Factors for Mortality:A Meta-Analytic Review. Perspectives on Psychological Science, 10(2), 227-237. doi:10.1177/1745691614568352

Holt-Lunstad, J., Smith, T. B., & Layton, J. B. (2010). Social Relationships and

Mortality Risk: A Meta-analytic Review. PLOS Medicine, 7(7), e1000316. doi:10.1371/journal.pmed.1000316

Jäncke, L. (2008). Music, memory and emotion. Journal of Biology, 7(6), 21.

http://doi.org/10.1186/jbiol82

Katherine Rice, Dustin Moraczewski, Elizabeth Redcay; Perceived live interaction modulates the developing social brain, Social Cognitive and Affective Neuroscience, Volume 11, Issue 9, 1 September 2016, Pages 1354–1362, https://doi.org/10.1093/scan/nsw060

Kosfeld, M., Heinrichs, M., Zak, P. J., Fischbacher, U., & Fehr, E. (2005). Oxytocin increases trust in humans. Nature, 435, 673. doi:10.1038/nature03701

Kraus, M. W., Huang, C., & Keltner, D. (2010). Tactile communication, cooperation, and performance: An ethological study of the NBA. Emotion, 10(5), 745-749.

http://dx.doi.org/10.1037/a0019382`

Pinker, S. (2015). The village Effect. Toronto, Canada: Vintage Canada.

Redcay, E., Dodell-Feder, D., Pearrow, M. J., Mavros, P. L., Kleiner, M., Gabrieli, J.

D. E., & Saxe, R. (2010). Live face-to-face interaction during fMRI: A new tool for social cognitive neuroscience. NeuroImage, 50(4), 1639-1647. doi:https://doi.org/10.1016/j.neuroimage.2010.01.052

Scherder, E. (2017). Singing in the brain (Herz. ed.). Amsterdam, Nederland: Athenaeum.