Innovatie, niet enkel voor de nieuwe generatie

10 februari, 6 uur 's morgens. Het is bewolkt en nat. Weer om binnen te blijven. Maar Joanne, verpleegkundige, haast zich al om aan de huisbezoeken te beginnen bij de bejaarden die zij begeleidt. Joanne ziet de toekomst somber in: “We hebben steeds minder tijd om de patiënten te bezoeken, hoewel er steeds meer noden zijn. Dat is vermoeiend en verontrustend.”

De trends bevestigen haar bezorgdheid. Miljoenen babyboomers gaan met pensioen en zullen ouder dan 90 jaar worden. De meeste lijden al aan zogenaamd langdurige en chronische ziekten.

En hun aandeel groeit: binnen 30 jaar zal er in België 1 gepensioneerde zijn per 2,5 actieve werknemers. Onze hele maatschappij, en in de eerste plaats de overheid, zal zich moeten aanpassen en klaarstaan om hen te begeleiden. Tussen nu en 2040 zal de overheid een stijging van 3,5% van het bbp van de kosten ten gevolge van de veroudering moeten opvangen. Laten we realistisch blijven: het is onwaarschijnlijk dat ze de budgetten zal vinden, en met name die voor de meest kwetsbaren, de afhankelijke bejaarden. De last zal dan bij de gezinnen terechtkomen - de 'sandwichgeneratie' die een voltijdse job, kinderen en de zorg voor hun ouders moet combineren. Dat is een onhoudbare tijdsbesteding voor de mantelzorger, en dat vertaalt zich nu al in een stijgend ziekteverzuim op het werk en steeds meer depressies.

Sommigen zullen u zeggen dat het rusthuis de oplossing is. Ze hebben het mis. Volgens een studie van Solidaris heeft driekwart van de bejaarden onvoldoende inkomsten om de kosten van een verblijf in een rusthuis te betalen. En vooral: 80 % van deze mensen wil thuis oud worden. Nee, eigenlijk ligt de toekomst van onze ouderen (en die van ons) thuis.

Dat is geen nieuwe vaststelling. Gelukkig tekenen er zich oplossingen af voor een kwaliteitsvol leven thuis. Er moet eerst een persoonlijker zorgmodel uitgewerkt worden, dat gericht is op preventie. We mogen dus niet bijdragen aan een algemene, reactieve zorg. Geriaters en thuisverpleegsters getuigen daarvan: te veel bejaarden worden opgenomen in het ziekenhuis omdat ze niet de juiste zorg krijgen op het juiste moment. En dat gewoon door een gebrekkige coördinatie van de diensten of van informatie over hun gezondheidstoestand. De systemen zijn verouderd: papieren schriften om de observaties te annoteren, en een systeem van drukknoppen om de hulpdiensten te verwittigen. Het is geweldig dat er autonome voertuigen gebouwd worden, maar hoe zit het met de duizenden bejaarde vrouwtjes die al een dag op de grond liggen omdat geen enkele technologie hun val in de badkamer heeft kunnen waarnemen?

Waar moeten we beginnen? Rekenen op de gok die het Verenigd Koninkrijk doet met het tienjarenplan van de National Health Service (NHS), waarbij de nadruk gelegd wordt op preventieve begeleiding. Wat staat er op het spel? Een miljardenbesparing en een bevolking die inderdaad langer leeft, maar wel gezonder. In Londen zijn tientallen start-ups actief in 'healthtech' om de sector radicaal te veranderen. Ze voegen patiëntengegevens samen en analyseren ze om de begeleiding persoonlijker te maken, en ze spelen zelfs in op de gezondheidsproblemen. We kunnen alles beter, sneller en voor meer mensen vaststellen, van de diagnose van chronische ziekten zoals Alzheimer tot de ontdekking van kankermarkers. Dit houdt een digitalisering van de tools van de zorgverleners in, maar ook het gebruik van verbonden objecten die abnormaal gedrag waarnemen en de regelmatigere verzameling van medische gegevens buiten de medische omgeving. Het gaat om een vermindering van de ziekenhuisopnames met 30%. Een systeem van geïntegreerde zorg, waarin zorgverleners, mantelzorgers en vooral betrokken patiënten goed communiceren en begeleid worden om de behandelingen efficiënter te laten verlopen en tijd te winnen.

De oplossingen bestaan al. Het is nu aan de regering om ze te ondersteunen en hun totstandbrenging te regelen. Te beginnen met pilootprojecten, om de meest veelbelovende te evalueren, zonder tijd te verliezen. Want tijd is wat Joanne steeds minder heeft. En zij, net als haar duizenden collega's, zou voordeel halen uit tal van digitale tools om een persoonlijke, preventieve zorg te kunnen verlenen die haar patiënten nog heel wat mooie jaren kan bieden.